Në një reagim të fortë ndaj propozimit të SHBA-së për një plan paqeje me 28 pika për Ukrainën, udhëheqësit evropianë paralajmërojnë se nuk do ta pranojnë këtë variant pa ndryshime thelbësore. Sipas tyre, plani aktual nuk siguron mjaft mbrojtje për Kievin dhe bie ndesh me interesat strategjike të Evropës.
Çfarë përmban plani i SHBA-së dhe pse po kundërshtohet
- Plani i SHBA-së parashikon një reduktim të ushtrisë ukrainase — nga rreth 900,000 ushtarë në 600,000 — një pikë që ka shqetësuar shumë vende evropiane.
- Një nga pikat më kontroverse është ajo e garancive të sigurisë: SHBA-ja propozon ofrimin e një mbrojtjeje “në stil NATO”, që nënkupton diçka si Neni 5 i NATO-s, por me natyrë jo plotësisht anëtarësimi në aleancë.
- Udhëheqësit evropianë kërkojnë që zbatimi i garancive të sigurisë të jetë në dorën e NATO-s dhe vendeve evropiane, jo thjesht të vendoset nga SHBA-ja.
- Një tjetër pikë kyçe: evropianët refuzojnë që territori ukrainas të ndahet sipas propozimit të SHBA-së — ata insistojnë që sovraniteti i Ukrainës të respektohet dhe që nuk duhet të ketë cedime territoriale të imponuara nga jashtë.
- Po ashtu, vendet evropiane kundërshtojnë idenë që asetet e ngrira ruse të përdoren sipas planeve ku Rusia mund të përfitojë pa garanci reale për Ukrainën.
Përse është kaq e rëndësishme për Evropën “Neni 5-like”?
- Ideja e “garancive në stil NATO/nenit 5” është parë si një mënyrë për të mbrojtur Ukrainën nga agresioni i ardhshëm rus, pa e anëtarësuar plotësisht në NATO.
- Por, për ta bërë këtë të besueshëm, evropianët kërkojnë që “garantuesit” të jenë jo thjesht shprehje, por të kenë angazhime konkrete: forca ushtarake, prani të trupave miqësore dhe liri operacionale për shtetet garantuese.
- Presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky ka deklaruar se po punon me aleatët për siguri që “të ngjajë me atë që ofron Neni 5 i NATO-s”, në rast se anëtarësimi nuk është i mundur – por thekson që do të duhen detaje praktike dhe të zbatueshme.